Kazakistan İşçi Alımı

HABERTURK.COM’un girişimciler için hazırladığı yatırım dosyası Kazakistan ile başlıyor. 15 yıllık bağımsızlık tarihine büyük başarı öyküleri sığdıran Kazakistan, bölgenin en hızlı gelişen ülkesi konumunda ve yatırımcılar için büyük fırsatlar sunuyor. Son dönemde finans kurumlarının ilgi duyduğu Kazakistan’da, inşaat sektörünün önemli bir kısmı nı Türk şirketleri elinde bulunuyor. Kazakistan, Türkiye Cumhuriyeti’nin 85 yılda çektiği yabancı sermayeyi 15 yılda çekmeyi başaran önemli ülkelerden biri. Bir milyon vatandaşına istihdam olanağı yarattı ve diğer Türk Cumhuriyetleri arasından sıyrılarak büyük ekonomiler arasına girmeyi başardı. Peki ama Kazakistan’ı farklı kılan ne? Bu soruyu Kazakistan’da kime sorsanız yönetimdeki istikrarlı süreci gösteriyor. Gerçekten de Kazakistan, diğer Türk Cumhuriyetler arasında liberalleşmeye ve küresel ekonomiye en hızlı ayak uyduran ülke oldu. Kendisine Amerikan modeli kalkınma politikası belirleyen ülke, 15 yıl içinde enerji, bilişim, tarım ve inşaat sektörlerinde hızla büyüdü. 2007 yılında ekonominin büyüme hızı yüzde 8.5 olan Kazakistan , 2001 yılından itibaren her yıl ortalama yüzde 10 büyüyor. Eskiden, ‘Ne iş olsa yaparım’ mantığıyla bölgeye giden Türkler için de şartlar değişti! Peki yeni dönemde Kazakistan hangi alanlarda iş fırsatları sunuyor? VİZE SORUNU YOK Uçak Almata Havalimanı’na indiğinde önce saatlerinizi 4 saat ileri almanız gerekiyor. Kazakistan’a girişte vize uygulaması yok. Bölgenin en önemli şehri Almata. Burası başkent unvanını yitirmiş olsa da Türkiye için İstanbul ne ise, Kazakistan için de Almata aynı anlama geliyor. Kazakistan ekonomisine ilişkin ilk ipuçlarını ise havaalanından şehre doğru giderken görmek mümkün. Son model lüks Mercedes ‘ ler, Auidi ‘ ler ve BMW ‘ler dikkat çekiyor. Kazakistan Hummer ile Hummer’ın çarpıştığı tek ülke olarak biliniyor. Elbette bunda sıfıra yakın vergilerin ve de sudan ucuz petrolün de etkisi var ama Kazakistan dudak uçuklatan bir zenginliği karşısındakine daha ilk bakışta gösteriyor. Almata’nın merkezine doğru ilerlemeye devam ettikçe lüks ve ihtişamın daha da arttığına şahit oluyoruz . Almaata caddeleri uçak pisti kadar genişliğe sahip. Yeni yapılan konutların tamamı ise rezidans kalitesinde. HER ALANDA YATIRIMCIYA AÇ Almatı’da ilk görüşmemizi Türkiye Büyükelçiliği’nden Ticaret Müşaviri Aykut Eraslan ile yapıyoruz. Eraslan’a göre Kazakistan tam bir yatırım cenneti… Öyle ki; 15 yıllık bağımsızlık tarihinde Türkiye’nin cumhuriyet tarihinde çekebildiği yabancı sermayeyi çekmeyi başarabilmiş. Ancak Arslan’a göre bu daha bir başlangıç. Ülke önümüzdeki 5 yılda bu rakamı katlamayı planlıyor. Eraslan, ülkede en fazla istihdam sağlayan firmaların Türkiye’den geldiğini söylüyor. Eraslan’ın Kazakistan’a yatırım düşünen ya da ticaret yapmayı hedefleyenlere tavsiyeleri ise şunlar: “Öncelikle Kazakistan’ı diğer Türk Cumhuriyetler ‘ den ayrı tutmak gerekiyor. Çünkü burası dışa açılmayı başarabilmiş bir ülke. Ancak daha yolun başında oldukları da bir gerçek. Şu an 4 ana sektörde iş var ; enerji, tarım, bilişim ve inşaat. Kazakistan bölgede Rusya’dan sonra en fazla yatırımcı çeken ülke konumunda. Dünyanın en zengin yer altı kaynaklarına sahip. Doğalgaz ve petrolün yanı sıra; bakır, çinko ve altın rezervlerine sahip. Kazakistan, aynı zamanda büyük bir hammadde ihracatçısı. Özellikle son hazırladıkları teşvik yasası ile bu konuda çok büyük atılımlar yaptılar. Küçük yatırımcılar için de burası tam bir çekim merkezi. Özellikle hizmet sektöründe büyük açık var. Buraya bu alanda birçok Türk girişimci geliyor. Biz de burada onlara her türlü desteği vermeye hazırız .” MAĞAZALARDA “BURADA TÜRK MALI SATILIR” YAZILARI VAR Çin Kazakistan’a komşu olmasına rağmen ülkede mesamesi pek okunmuyor. Eraslan’a göre bunun başlıca nedeni, Çin mallarına karşı olan ön yargı ve iki halkın birbirine bakış açısı. Hızla zenginleşen halk Çin mallarına itibar etmiyor. Türk malları ise Avrupa kalitesi ile eşdeğer tutuluyor. Hatta Eraslan, birçok mağazanın camlarına “Ürünlerimiz Türk malıdır ” yazdığı bilgisini de veriyor. MEVZUATI İYİ ÖĞRENMEZSENİZ BATARSINIZ Kazakistan’a 10 yıl önce gelen ve buranın sayılı firmaları arasına girmeyi başaran Galaksi Grup ülkenin en önemli PVC üreticilerinden biri. Sadece Kazakistan değil Rusya’ya ve diğer Türki C umhuriyetlere de PVC satıyor. En önemli özellikleri ise sektördeki boşluğu erken fark etmiş olmaları. Şirketin G enel Müdürü Fatih Uzunoğlu, bu anlamda girişimcilere önemli uyarılarda bulunuyor. Kazakistan’ın artık çok değiştiğini anlatan Uzunoğlu, şunları söylüyor : “Burada hala boş sektörler var. Ama ülke eski ülke değil. Öncelikle bu pazara girecekseniz çok iyi bir sermayeniz olmalı ve işinizi çok iyi yapmalısınız. Yatırımcıların en fazla sıkıntı yaşadığı konu ise mevzuatlar. Birçoğu eski Sovyet döneminden kalan bu mevzuatlar yüzünden milyonlarca dolarınızı burada kaybedebilirsiniz. Örneğin fabrikanıza enerji hattı çektirmenin 50’den fazla prosedürü var. Mutlaka bunları iyi bilen bir danışman ile çalışmalısınız. ” Uzunoğlu’nun dikkat çektiği bir başka konu ise Türkiye ile Kazakistan arasında siyasi görüşmelerin azlığı. Uzunoğlu, “Putin ile Nazabayev 2007 yılında 3’e yakın yüz yüze görüşme yaptı. Türkiye’den ise 10 yıl aradan sonra sadece bir kere Abdullah Gül burayı ziyaret etti” diyor. 20 BİN TÜRK İŞÇİYE İHTİYAÇ VAR Kazakistan yeniden inşa edilen bir ülke olduğu için işgücü gereksinimleri oldukça fazla. Ülkenin en zayıf noktalarından biri kalifiye eleman sıkıntısı. Ülke Sovyet döneminden kalma kültürün etkisi ve hızlı zenginleşme nedeni ile işgücü ithal etmek zorunda kalıyor. Bu nedenle Türkiye’den binlerce kişi Kazakistan’a çalışmak için geliyor. Burada alınan maaşlar , Türkiye şartlarına göre bir hayli yüksek. En düşük işçi maaşı 2 ila 3 bin dolar arasında değişiyor. Kazakistan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşaviri Özer Özcan, şu an ülkede 20 bin işçiye ihtiyaç olduğunu söylüyor. Ülkede öne çıkan sektörler ise şunlar; Kaporta ve otomotiv yan sanayi, her türlü inşaat ustalığı, kuaförlük , aşçılık , yazılım ve inşaat mühendisliği, mimarlık , grafik dizaynı, demir işlemeciliği ve prodüksiyon. Vize olmadığı için bölgeye kolaylıkla giriş çıkış yapılabiliyor. Bölgede çok sayıda Türk şirketi nin faaliyet göstermesi nedeniyle Türkiye’den giden işçiler büyük zorluklarla karşılaşmıyor. YILIN İŞADAMI BİR TÜRK Kazakistan’ın en ünlü işadamı ise aynı zamanda Kazakistan Türk İşadamları Derneği ve Turkuaz Grubu Başkanı Zeki Pilge. Asıl mesleği doktorluk olmasına rağmen 15 yıl önce büyük bir girişimcilik örneği ile geldiği Kazakistan’da ” Yılın iş adamı” olmayı dahi başarmış. 10 yılı aşkın süredir Kazakistan’da bulunan Pilge, Türk girişimcilere yen pazarlar yaratmak için var gücüyle çalışıyor. Ona göre de Kazakistan hala boş bir pazar. Aceleci davranılmazsa büyük fırsatlar kaçırılacak. Türkiye’nin, yurtdışından yılda 30 milyar dolarlık enerji ihtiyacı karşıladığını belirten Pilge, “Türkiye’nin, Kazakistan’da neden enerji yatırımı yapmadığını anlamakta zorluk çekiyoruz” diyor. İNŞAATTA ÇOK GÜÇLÜYÜZ Kazakistan’daki Türk yatırımlarının yaklaşık üçte biri petrol alanında. Petrol, telekomünikasyon, otel işletmeciliği, eğitim ve bankacılık toplam sermaye stoğunun yüzde 80-90’ını oluşturuyor. Türk müteahhitleri Kazakistan’ın önde gelen işverenler i konumunda. Kazakistan’da faal olan başlıca Türk müteahhitlik firmaları: Alarko, Ahsel, Aysel, Borova, Ceylan, Emsaş, Enka, Fintraco, İdil, İsot, Koray, Mensel, Tekfen, Üçgen ve Zafer. MORTGAGE KRİZİNİN EN FAZLA VURDUĞU ÜLKELERDEN Orta Asya’nın ekonomik başarı öyküsü olarak değerlendirilen Kazakistan, son dönemde dünyadaki krizden nasibini alıyor. Sorun milyarlarca dolar yatırım yapan şirketlerin büyük bölümün Amerikan ve Avrupa bankalarından kredi almış olmasından kaynaklanıyor. Ancak ülkenin inşaatlardan sorumlu yetkilisi Alen Muhammedov‘a göre, endişe edecek bir durum söz konusu değil. Hatta hükümet birçok firmaya kendisi kefil olarak bu sorunları çözüyor. Edindiğimiz bilgiye göre de, inşaatların durmaması için 30 milyar dolar dış ticaret fazlası olan Kazakistan bunun 5 milyar dolarını mortgage sorunu çözmek için ayırmış. Şimdiden 2009-2013 yatırım planlarını hazırlamaya başladıklarını anlatan Muhammedev, “Bizim Türkiye’nin tecrübeli yatırımcılarına ihtiyacımız var. Özellikle inşaat alanında çok değerli firmalar var, bunların artması en büyük temennimiz” şeklinde konuşuyor. PETROL REZERVLERİ ÇOK GÜÇLÜ Ülkedeki petrol rezervlerinin ise 12 ile 17 milyar ton dolaylarında olduğu tahmin ediliyor. Şu anda tespit edilen ve işletilen petrol miktarı 4.8 milyar ton, doğalgaz miktarı ise 3.4 milyar metreküp. Bugün pekçok uzmanın tahminlerine göre Kazakistan, 2010 yılında dünyadaki ilk 10 petrol ihracatçısı ülke arasına girecek. Nitekim yeni keşfedilen Kaşagan petrol yatakları da bu tahminleri doğrulamakta. Kazakistan’ın kara sahanlığında keşfedilen petrol yataklarının yanı sıra deniz sularında da çalışmalar devam etmekte. 2007 yılında toplam petrol üretimi 67 milyon ton düzeyinde iken, 2015’te bu rakamın 130 milyon tona çıkması öngörülüyor. İŞ FIRSATLARI Balıkçılık Ülkeye İstanbul’dan uçakla balık ithalatı yapan birkaç Türk girişimci bulunuyor. Ancak yeterli düzeyde değil. Bu nedenle ülkede balık fiyatları alabildiğine pahalı. Uzmanlar, bu alanda yapılacak yatırımların başarılı olacağını belirtiyor. Kaporta boya Kazakistan’ın her yanı lüks otomobillerle dolu olsa da aracınız çarptığınızda ya da arızalandığında tamir edecek yer bulmak neredeyse imkansız. Mevcut yerlerde de kalifiye ve işi bilen usta yok. Prodüksiyon Yüzlerce firma olmasına rağmen, ülkede faaliyet gösteren firmaların tamamına yakınının ne bir web sitesi var, ne de tanıtım materyalleri. Kazakistan’da en cazip işlerden birisi reklam ve prodüksiyon olarak görünüyor. Lokanta Türk lokantalarına yoğun talep var. Özellikle yabancılar Türk lokantalarını tercih ediyor. K aliteli hizmet ve yemek kısa sürede kabul görüyor. Ancak hatırlatmakta yarar var. Ülkede yoğun şekilde at eti tüketiliyor. Makarnanın yüzde 80′i bizim Ülkede gıda ithalatı en önemli iş kolu. Bu alanda ciddi boşluklar var. Özellikle makarnanın yüzde 80’i Türkiye’den gidiyor. Kazakistan, sadece makarna değil diğer tahıl ürünleri için de uygun bir pazar olarak gösteriliyor. Bisküvi ve çikolata da pazarda kabul gören ürünler arasında yer alıyor. Kuaför Hizmet sektörünün tamamında olduğu gibi kuaförlükte de kaliteli hizmet bulmak imkansız. Geliri hızla artan halk, kişisel bakıma daha fazla önem veriyor. Bazı Kazak girişimciler güzellik salonu ve kuaför benzeri girişimlerde bulunsalar da çok başarılı olamıyor. Halk hizmet kalitesi yüksek salonları tercih ediyor. KİM NE YAPIYOR *Okan Holding, Kazakistan’da otel işletmeciliği, gıda üretimi, pazarlama, inşaat ve finans alanlarında faaliyet gösteriyor. * 1998 yılında Turkcell’in Kazak Telekom ile oluşturduğu ve çoğunluk hissesine sahip olduğu K’Cell firması Kazakistan’ın iki GSM operatöründen birisi. Diğer GSM operatörü olan K-Mobile ise Rumeli Holding’in Kazakistan’ın Investel firmasıyla kurduğu bir ortaklık. Telekomünikasyon alanında faaliyet gösteren bir diğer Türk şirketi de Netaş. * Ahsel İnşaat, kendi tamamladığı Almatı’daki 5 yıldızlı Regent Ankara Hotel ve Astana’daki iş ve alışveriş merkezi kompleksine yatırımda bulunarak, bu tesislerin işletmeciliğini de yapılıyor. * Koç Grubu’nun Kazak ortağı Butya ile sahibi olduğu Rambutya Alışveriş Merkezleri bünyesinde ikisi Almatı’da ve biri Astana’da olmak üzere 3 alışveriş merkezi bulunuyor. Rambutya Almatı’da iki mağaza daha açmayı planlıyor. * Anadolu Grubu’nun içecek üretimi ve şişeleme alanında üç büyük yatırımı bulunuyor. * Turkuaz Şirketler Grubu, bin 200 çalışanı ve Kazakistan’ın 10 bölgesindeki ofisleri, depoları ve bayilik ağı ile bugün Kazakistan’ın en büyük dağıtım zinciri konumunda ve Nestle, Unilever gibi uluslararası firmalarla çalışıyor. * Bericap Holding ile Bericap Türkiye’nin ortak teşebbüsü olan plastik kapak fabrikası da, Kazakistan’da son dönemlerde faaliyete geçen Türk yatırımlarından birisi. Bu verilen örnekler dışında Türk firmalarının otel ve alışveriş merkezi işletmeciliği, otomotiv, yapı malzemeleri, finans ve eğitim alanlarında önemli yatırımları bulunuyor. GİRİŞİMCİYE DİPNOT Kazakistan’da 23-26 Ekim tarihleri arasında Senexpo Fuarcılık tarafından ‘Almaata Otomotiv Yan Sanayi Fuarı’ düzenlenecek. BUNLARA DİKKAT Şartlar hızla değişiyor Doğal kaynakları ve iş olanakları açısından zengin olan Kazakistan, hızlı değişen bir piyasa görünümünü sergiliyor. Bu açıdan ülkeye yönelik girişimlerde esnek ve sabırlı olunmalı. Resmi Tatilleri 1 Ocak – Yeni Yıl 28 Ocak – Kuruluş Günü 8 Mart – Kadınlar Günü 21 Mart – Nevruz Bayramı 1 Mayıs – İşçi Bayramı 9 Mayıs – Zafer Bayramı 25 Ekim – Cumhuriyet Bayramı 16 Aralık – Bağımsızlık Günü. Dövizde işaret kabul edilmiyor Kazakistan’da döviz değişimi yapılacağı zaman dövizinizin üzerinde herhangi bir işaretleme olmamasına özen göstermek gerekiyor. Ayrıca döviz büroları haricinde hiçbir yerde Tenge dışında para kabul edilmiyor. Büyük otellerde açılan döviz büfesi benzeri bölümlerde günün her saatinde para değişimi yapılabiliyor. Peşin çalışıyorlar Kazak işadamları genellikle peşin ödeme yöntemini kullanmayı tercih ediyor. Vize yok Ülkeye girişte 30 günü aşmamak kaydıyla vize uygulanmıyor. Karasal iklim hakim Ülke genelinde, sert, karasal iklim hakim. 8 aya yakın bir süre sıcaklık artı değerlere ulaşmıyor. Ulaşım için taksi kullanılıyor Şehir içi ulaşım, otobüs, troleybüs ve taksilerle sağlanıyor. Taksi ücretleri ise taksimetre bulunmadığı için pazarlığa bağlı ve çok yüksek değil. Mafya hala sorun Kazak Mafyasına ve sokak çetelerine karşı dikkatli olmanız gerekiyor. Özellikle son aylarda çok fazla gasp sorunları yaşanıyor. Ayrıca yabancı işçilerin yüksek maaş alıyor olması da bu gasp olaylarını tetikliyor. ÖNEMLİ TELEFONLAR Kazakistan Cumhuriyet Büyükelçiliği-Ankara Ebüzziya Tevfik Sok. No:6 Çankaya/Ankara Tel: (312) 441 23 01 Faks: (312) 441 23 03 Kazakistan Cumhuriyet Başkonsolosluğu- İstanbul Şevkatiye Mah. Fener Sok. Ahenk Apt. No:5 D:1-2 Yeşilköy/Bakırköy Tel: (212) 662 53 47-48 Fax: (212) 662 53 49 e-mail : consulkzist@superonline.com TC Almatı Büyükelçiliği TOLE B 129 480100 Almatı Tel: (007 3272) 618 153 – 613 932 – 601 508 Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (Ministry of Industry and Trade) 33 Pobeda Str. Astana Tel: +7 (3172) 717511 Maliye Bakanlığı (Ministry of Finance) 33 Pobeda Str. Astana Tel: +7 (3172) 717299 Web: www.minfin.kz Ekonomi ve Bütçe Planlama Bakanlığı (Ministry of Economy and Budget Planning) 33 Pobeda Str. Astana Tel: +7 (3172) 717770 KATİAD (Kazakistan-Türkiye İşadamları Derneği) Dostık 105, 6. Kat Hotel “Alatau”, Almatı Tel: +7 32 72 64 12 12, 58 16 74 Faks: +7 64 64 63 E-mail: katiad@nursat.kz Web: www.katiad.kz KZI Bank (Kazakhstan-Ziraat International Bank) 132, Klochkov Str. Cor. Satpayev Almatı, 480057 Tel: +7 32 72 50 60 80 (pbx) Faks: +7 3272 50 60 82 Teleks: 251277 KAZIB KZ KAZAKİSTAN’IN ÜLKE PROFİLİ Devletin Adı: Kazakistan Cumhuriyeti Başkenti : Astana Yönetim Biçimi : Cumhuriyet Resmi Dili: Kazakca Dini: Islam, Ortodoks Para Birimi : Tenge Yıllık Ortalama Döviz Kuru (Bir dolar karşılığı) : 132,88 Büyük Kentleri: Almati, Astana, Atirau, Aktau, Cimkent, Akmola, Aktobe, Cambul, Karaganda, Kostanay, Kizilorda, Pavlodar. Türkiye ile Saat Farkı : Yaz saati 3, kış saati 4. Uluslararası Telefon Kodu : + 7