[caption id="attachment_1451" align="alignleft" width="180"]
Atasözü, Atasözleri[/caption]Atasözü, Atasözleri… Bir öğüdü, bir davranış kuralını, bir yargıyı kısa ve kesin bir dille anlatan ve eskiden beri söylenilegelen ilkeleşmiş tümcelerdir
Halkın bilgeliğini dile getiren böyle sözler her ulusun dilinde vardır. Kutsal Kitap’larda, Eski Yunan ve Roma eserlerinde birçok atasözüne rastlanır. Özellikle sözlü edebiyatın yaygın olduğu çağlarda atasözlerinin şiir, masal, şarkı, destan ve hikâyeler içinde geniş ölçüde yer aldığı görülür. Türkler sözlü edebiyat dönemin- deyken atasözlerini daha çok bu anlatımların başmda ve sonunda kul-lanırlardı. Oğuz ve Kırgız destanlarında bu çeşit örnekler çoktur. *De- de Korkut hikâyelerinde birçok atasözü vardır. Divarıü Lûgat-it-Türk’te ise 291 atasözüne rastlanır. Edebî e- serlere çok sayıda atasözü katma geleneği XV. yüzyıldan sonra görülmeğe başladı. XIX. yüzyılda batı edebiyatıyla ilgilenen aydınlar atasözleri- ne çok önem verdiler. Şinasî Durubi Emsali Osmaniye (Osmanlı Atasözleri) adlı eserinde 2 000 atasözünü ve deyimi biraraya getirdi. Ahmet Vefik Paşa içinde 4 300 atasözü ve deyim bulunan bir eser yazdı. Çağdaş derlemelerse pek çoktur.
Atasözleri her ulusun özel dilvarlığıdır. Bir ulusun düşünceleri, yaşayışı, inanışları, gelenekleri en iyi, atasözleriyle belirir. Bir atasözünün ilk taslağı belki bir kişi tarafından ortaya atılmıştır ama, zamanla başkalarının ağzında söylene söylene yapılan eklemeler ve değiştirmelerle o söz herkesçe beğenilen bir biçim almış ve sonunda toplumun ortak malı olmuştur.
atasözlerinin özellikleri
1. Atasözleri kalıplaşmış sözlerdir, içindeki kelimelerin yerine başkaları konamayacağı gibi, sözdiziminin biçimi de bozulamaz. Örneğin «Derdini saklayan derman bulamaz» yerine «derdini saklayan ilaç bulamaz» veya «bulamaz derman derdini saklayan» v.b. denemez.
2. Atasözü kısa ve özlüdür. Az kelime ile çok şey anlatır: «Ak akçe
kara gün içindir», «Balık baştan kokar», «Dikensiz gül olmaz» v.b. Ayrıca atasözleri en çok geniş zaman kipi ile, bazen de emir kipi ile söylenir: «Âlet işler el övünür», «Bana dokunmayan yılan bin yaşasın» v.b.
3. Bazı atasözleri sosyal olayları, bazıları ise doğal olayları uzun gözlem ve deneylerin sonucu olarak genel bir kural biçiminde belirtir: «Komşunun tavuğu komşuya kaz görünür», «Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır» v.b.
4. Bazı atasözleri doğrudan doğruya ahlâk dersi ve öğüt verir, yol gösterir: «Ayağını yorganına göre uzat», «Bugünkü işini yarına bırakma», «Korkunun ecele faydası yoktur» v.b.
5. Bazı atasözleri töre ve gelenek, bazıları bir inanış bildirir: «Kızını dövmeyen dizini döver», «Akacak kan damarda durmaz» v.b
