[caption id="attachment_1537" align="alignleft" width="400"]
Anayasa Nedir?[/caption]Anayasa. Bir devletin yapısını, yasama, yürütme ve yargı organlarının kuruluş ve işleyişini, yurttaşların temel hak ve yükümlülüklerini gösteren geniş kapsamlı yasa. Anayasalar devletlerin temel yasalarıdır. Bütün öbür yasaların bu temel belgeye uygun olması gerekir. Bu uygunluk çeşitli yollardan denetlenir. Türkiye’de denetlemeyi Anayasa Mahkemesi yapar.
Anayasaların kabul edilişi ve de-ğiştirilmesi özel yöntemlerle olur. Bu yöntemler de gene Anayasa’da belirlenir. Anayasalar ya mutlak hükümdarların baskı karşısında uluslarına bir bağışı biçiminde, ya da bir yeniden kuruluş döneminde, yasama organlarınca hazırlanmak suretiyle ortaya konur. Bazı ülkelerde yasama organlarınca hazırlanan Anayasa ayrıca halkoyuna sunulur. Türk Anayasaları incelendi-ğinde bu üç biçimin de zaman zaman uygulandığı görülür. Dünyada ilk Anayasa 1781’de * Amerika Birleşik Devletleri’nde yapıldı. Bunu, 1789 Fransız Devrimi sonunda 1791’de bu ülkede kabul edilen Anayasa izledi.
Türkiye’de Anayasa
Türkiye’de ilk Anayasa Kanunu Esasi adıyla 1876’da yapıldı ve bu Anayasa’ya dayanılarak Birinci *Meşrutiyet ilân edildi. Aynı zamanda Me- busan Meclisi ile Âyân Meclisi’nden oluşan iki aşamalı bir yasama organı kuruldu. Fakat iki yıl sonra padişah Abdülhamit II Anayasa’yı uygulamaktan vazgeçerek meclisleri dağıttı.
Teşkilâtı Esasiye adını taşıyan ikinci Anayasa, 23 Nisan 1920’de Ankara’da açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 20 ocak 1921’de kabul edildi. Bu Anayaşa’nm başlıca özelliklerinden biri egemenliğin kayıtsız şartsız Türk ulusuna ait olduğunu belirlemesiydi. 1923′te Cumhuriyet’in ilânından sonra Türkiye Cumhuriyeti’nin ihtiyaçlarını karşılayacak modern ve demokratik bir Anayasa yapmak gerekti. 1924 yılında kurulan A- nayasa komisyonu bazı yabancı devlet Anayasalarını da inceledikten sonra yeni bir Anayasa tasarısı hazırlayarak T.B.M.M.’ye sundu. 20 nisan 1924’te kabul edilen bu Anayasa’nm en belirgin özelliği kuvvetler birliği ilkesine dayanmasıdır. Önceleri *devrimlerin gerçekleştirilmesi açısından çok yararlı olan bu ilke çokpartili döneme geçildikten sonra büyük sakıncalar doğurdu ve yürütme gücünün yasama gücüne egemen olmasıyla sonuçlandı. Bu sakınca 27 *Mayıs Devrimi’ne ve dolayısıyla 1961 Ana-yasasının doğmasına yol açtı.
