AİHM'deki Mausoleum davasına İngiltere'den diplomatik mühadale

Muğla'nın Bodrum ilçesinden 1850 yılı civarında İngiltere'ye savaş gemisiyle kaçırılan Mausoleum anıtı ve parçalarının iadesi için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)’nde Türk avukatlar tarafından açılacak davaya, İngiliz diplomatlardan müdahale geldi. İngiltere, davanın açılmasına yedi gün kala Ankara Büyükelçiliği ve İstanbul Başkonsolosluğu aracılığıyla 30 avukat arkadaşıyla mücadele veren Av. Remzi Kazmaz’la iletişime geçti. İstanbul Başkonsolosluğu’nun temasının ardından İngiltere’nin Ankara Büyükelçisi David Reddaway, Av. Kazmaz’a uzun bir mektup yazdı.

'KAÇIRMADIK, FERMANLA ALDIK'

Büyükelçi Reddaway, bazen sert ve diplomatik bazen de yumuşak ifadeler içeren mektubunda özetle şunları kaydetti: “Öncelikle Mausoleum heykeli ve parçalarının halihazırda İngiltere’de olduğu gerçeğini belirtmek isterim. İşbu heykel ve parçaları 1846, 1857 ve 1859 yıllarında İngiltere’ye tanınan imtiyazlar ve alanda kazı yapmaya ve çıkarmaya yönelik izinleri düzenleyen fermanlar (Osmanlı İmparatorluğu'ndan alınan kanuni izinler) ile Bodrum Kalesi'nden British Museum'a taşınmıştır (1857 ve 1859). Söz konusu kazılar, müze adına önemli arkeolog Charles Newton (daha sonra Sir Charles) tarafından, masrafları İngiltere Hazinesi tarafından karşılanmak üzere yapılmıştır. Bay Newton’un işbu kazıları yapabilmesi için gerekli izinleri, İstanbul İngiltere Büyükelçiliği tarafından sağlanmıştır (Sir Stratford Canning). Bütün bu süreç, o zamanki hukuka uygun olarak yapılmıştır."

HER YIL 6 MİLYON KİŞİ ZİYARET EDİYOR

Söz konusu heykel ve parçalarının British Museum'un önemli eserlerinden olduğuna ve bugüne kadar özenle korunduğuna dikkat çekilen mektupta, "Heykel ve parçaları, ücrete tâbi olmaksızın, dünyanın dört bir yanından yılda 6 milyon kişi tarafından ziyaret edilip görülmektedir. Ayrıca heykel ve parçalarıyla ilgili bilgi, British Museum’un bilgi bankasında herkese açıktır ve her yıl 22 bin kullanıcı tarafından ziyaret edilmektedir. Bu şekilde bir ulaşım, Türkiye’nin kültürel mirasına olan ilgiyi arttırmaktadır." denildi.

Reddaway, uzun mektubunun son bölümünde British Museum ile Bodrum’daki ilgili birimlerin beraber çalışarak, Mausoleum hakkındaki yerel bilgilerin genişletilebilmesi için ortaklaşa çalışma önerisinde bulundu.

AİHM DAVASINA ERTELEME

Mausoleum anıtının iadesi için ilk teşebbüs, Cevat Şakir Kabaağaçlı (Halikarnas Balıkçısı) tarafından yapılmış ancak alaycı bir üslupla yazılan cevap mektubuyla reddedilmişti. Yıllar sonra İngiltere’den gelen ikinci mektupta değişen tek şey üslup farkı oldu. 30 Ocak 2013'te dava açmayı planlayan Av. Kazmaz ve arkadaşları, dosyadaki delileri, Büyükelçi Reddaway'in öne sürdüğü gerekçelerle birlikte yeniden inceleyerek, dünyada merak uyandıran sürecin seyrine karar verecek.

Remzi Kazmaz ve 30 avukat arkadaşının, sanatçılar ve sivil toplum kuruluşlarıyla birlikte dünyanın yedi harikasından biri olan eserlerin ait olduğu topraklara getirilmesi için başlattığı girişimler İngiltere, Danimarka, Almanya ve ABD medyasında da geniş yer aldı.

İMZA KAMPANYASI DEVAM EDİYOR

Eserlerin Türkiye’ye iadesi için başlatılan kampanyalar da devam ediyor. "www.askinmabedi.com" sitesindeki dijital imza kampanyasına, sanatçılar başta olmak üzere vatandaşlar ve sivil toplum kuruluşları destek veriyor.